LinkedInYouTubeTwitter

Stellingen voor architecten van maatschappelijk vastgoed

1. Maatschappelijk vastgoed is een complexe opgave om de volgende redenen:

  • Meervoudig gebruik. Meervoudig en intensief ruimtegebruik is de nieuwe norm; solitair gebruik neemt af. Uiteenlopende partijen worden geacht om ruimtes en faciliteiten te delen. Voor de meeste partijen is dat nieuw; dat zijn ze niet gewend.
  • Publiek karakter. Maatschappelijk vastgoed kent niet alleen organisaties en hun personeel als gebruikers, maar ook de bewoners van het verzorgingsgebied. Met hun eigen ambities, verwachtingen en bezwaren. En dan is er ook nog een overheid die als (co)financier eisen stelt aan gebouw en gebruik.
  • Spel zonder duidelijke regels. Zaken als financiering, opdrachtgeverschap en exploitatie zijn (meestal) niet eenduidig geregeld. Uitkristallisering van deze zaken is onderdeel van de opgave.

 

2. Karakter van maatschappelijk vastgoed resulteert in lange ontwikkeltijden, moeizame processen en - daardoor - hoge voorbereidingskosten. Veel projecten verzanden onderweg. Eén van de oorzaken: betrokken partijen hebben divergerende belangen, aanspraken en culturen; ze verstaan elkaar slecht.

 

3. Gesignaleerde complexiteit wordt doorgaans bestreden met (meer) coördinatie en management. Projectcoördinatoren en procesmanagers domineren de planvorming. De rol van de andere professionals wordt gemarginaliseerd (afgebakend) tot die van specialist. Zo ontstaat een bureaucratisch proces dat zich laat vergelijken met ontwikkelingen in zorg en onderwijs. Een initiatief als Buurtzorg heeft de ambachtelijkheid van de wijkverpleegkundige weer centraal gezet. Met succes. Buurtzorg is in een paar jaar gegroeid tot een organisatie met duizenden medewerkers. Kunnen opdrachtgevers, bouwers en architecten daarvan leren?

 

4. Architecten kunnen een alternatief bieden voor toenemende bureaucratie. Zij beschikken over integrerende kracht en kunnen omgaan met verschillende abstractieniveaus. Met hun conceptuele (ontwerp)vaardigheid kunnen zij partijen verbinden en processen versnellen. Architecten kunnen veel meer betekenen dan 'gespecialiseerde' vormgever! Dat geldt in het bijzonder voor de eerste fase van het ontwikkelproces, waaruit architecten goeddeels verdwenen zijn. Mogelijk rollen zijn:

  • Total Architecture, gericht op professionele opdrachtgevers, waarbij de architect een sleutelrol in het gehele ontwerpproces vervult, van programma tot en met de beheerfase; neemt daarvoor (aanzienlijk) meer aansprakelijkheid op zich dan thans gebruikelijk is (en zorgt dat hij daarvoor verzekerd is).
  • Architectenzorg, gericht op particulieren en kleine bedrijven, waarbij de architect de zorg voor bouwproces en resultaat op zich neemt; is en blijft gecommiteerd aan opgave en opdrachtgever.
  • De ondernemende architect, een aanpak waarbij nog geen opdrachtgever aanwezig is; de architect is de initiatiefrijke en creatieve spil in een proces van waarin gebruikers worden verleid en gecomitteerd aan een gezamenlijk project/onderneming.